Η ιστορία του καφέ και το συναρπαστικό ταξίδι του

"Η ιστορία του καφέ... Μια απλή ακολουθία γεγονότων; Σίγουρα όχι! Το ταξίδι του καφέ, είναι πολλά περισσότερα. Μια περιπέτεια που εκτείνεται στα βάθη του χρόνου γεμάτη αποδράσεις θανάτου, παγκόσμιες ίντριγκες και ρομάντζο. Από μακρινά τροπικά νησιά σε παντοδύναμα κέντρα του παγκόσμιου εμπορίου, έχοντας απαγορευτεί, υποτιμηθεί και δοξαστεί, γεννώντας τόσο τον φόβο όσο και την απόλαυση."

Η ανακάλυψη του καφέ στην Αιθιοπία

Η καφές που καλλιεργείτε παγκοσμίως βρίσκει τις ρίζες του στα βάθη των αιώνων, σε αρχαία δάση καφέ στα οροπέδια της Αιθιοπίας. Εκεί ο μύθος λέει ότι το 850 μ.χ. ένας βοσκός ονόματι Κάλντι παρατήρησε πρώτος την επίδραση των φύλλων του καφέ.

Η ιστορία λέει ότι ο Κάλντι παρατήρησε ότι όταν η κατσίκα του έτρωγε από ένα συγκεκριμένο δέντρο ήταν πιο ενεργητική και δεν κοιμόταν την νύχτα.

Ο Κάλντι ανέφερε τα ευρύματα του στον επικεφαλή μοναχό της τοπικής μονής, ο οποιός έκανε ένα ποτό με τα φύλλα καφέ αφου τα ανακάτεψε με νερό (ο πρώτος Barista!) και διαπίστωσε ότι τον κράτησε σε εγρήγορση και σε πολύωρη βραδινή προσευχή. Ο μοναχός μοιράστηκε τα μοιράστηκε την ανακάλυψη του με τους άλλους μοναχόυς και ο λόγος για τα φύλλα του καφέ άρχισε να εξαπλώνεται.

Στο μεταξυ, ο λόγος για αυτό το ενεργιακό ποτό ταξιδεύει μέχρι την αλλη μεριά της Αιθιοπίας και κεντρίζει το ενδιαφέρον της φυλής των Galla. Οι Galla ανακάτεψαν τα μουρα με γκι(βούτυρο που φτιάχνεται απο γάλα βουβαλιού η αγελάδας) φτιάχνοντας μια νόστιμη ενεργειακή μπάρα. Οι πολεμιστες τους πηγαιναν στην μαχη με το νέο ενεργιακό σνακ και ηταν ανίκητοι! Μάλιστα παρόμοιες μπάρες καταναλώνονται στην Αιθιοπία μεχρι σήμερα.

Όταν ο λόγος για το θαυματουργό αυτό ρόφημα διαδόδηκε ανατολικά και ο καφές έφτασε στην Αραβική χερσόνησο, ξεκίνησε ένα ταξίδι που θα έκανε τα φύλλα του καφέ να γίνουν γνωστά σε όλη την υδρόγειο.

Ο καφές φτάνει στην Αραβική χερσόνησο

Η καλλιέργεια και το εμπόριο του καφέ ξεκίνησε στην Αραβική χερσόνησο.Μέχρι το 15ο αιώνα, ο καφές καλλιεργούνταν στην Αραβία στην περιοχή της Υεμένης και τον 16ο αιώνα ήταν γνωστός στην Περσία, την Αίγυπτο, τη Συρία και την Τουρκία.

Ο καφές δεν πινόταν μόνο στα σπίτια αλλά και σε καφενεία που άρχισαν να εμφανίζονται σε όλη την εγγύς ανατολή. Η δημοτικότητα των καφενείων ήταν απαράμιλλη και οι άνθρωποι συχνάζουν σε αυτά για κάθε είδους δραστηριότητα.

Όχι μόνο οι θαμώνες πίνουν καφέ και συμμετάσχουν σε συζητήσεις αλλά ακούνε και μουσική , παρακολουθούν παραστάσεις και παίζουν σκάκι. Τα καφενεία γίνονται γρήγορα σημαντικά κέντρα ανταλλαγής πληροφοριών και ιδεών .

Η πρώτη απαγόρευση του καφέ το 1453

Ξεκινάνε οι μπελάδες! 50 χρόνια αφότου τα καφενεία απέκτησαν φήμη στην Μέκκα ο νομάρχης Khayr Beg απαγορεύει τον καφέ, φοβούμενος ότι ωθεί ζωηρές δημόσιες συζητήσεις που μπορούν να οδηγήσουν στην αμφισβήτηση της κυριαρχίας του. Κλείνει τα καφενεία ως την Κωνσταντινούπολη. Ξεσπούν και ταραχές οι οποίες εκτείνονται παντού!

Και μόλις φαίνεται ότι θα γίνει επανάσταση για τον καφέ ο σουλτάνος του Κάιρου παρεμβαίνει και διαδίδει οτι ο καφές ειναι ιερός και εκτελεί τον νομάρχη!

Με χιλιάδες προσκυνητές που επισκέπτονται την ιερή πόλη της Μέκκα κάθε χρόνο από όλο τον κόσμο η γνώση για το "Αραβικό κρασί" άρχισε να εξαπλώνεται.

Ο καφές έρχεται στην Ευρώπη

Οι ευρωπαίοι ταξιδιώτες στην εγγύς ανατολή φέρνουν πίσω ιστορίες ενός ασυνήθιστου μαύρου ποτού. Μέχρι τον 17ο αιώνα ο καφές είχε κάνει τον δρόμο του προς την Ευρώπη και γινόταν δημοφιλής σε όλη την ήπειρο.

Καφές το ποτό του διαβόλου

Στην Βενετία η εκκλησία παρατηρεί την ολοένα και αυξανόμενη δημοτικότητα του καφέ. Η τοπικοί κληρικοί πιστεύουν ότι είναι σατανικό, ένα προιόν των άπιστων Οθωμανών. Οπότε ο Πάπας Κλήμης Η΄ αποφασίζει να επιθεωρήσει ο ίδιος το σκούρο ρόφημα. Το άρωμα ήταν τόσο ευχάριστο και ελκυστικό που ο πάπας υποκύπτει στον πειρασμό να δοκιμάσει "το κατασκεύασμα του διαβόλου”.

Αφού πίνει μια γουλιά διακηρύσσει,

"Αυτό το ρόφημα είναι τόσο νόστιμο που θα ήταν κρίμα να αφήσουμε τους άπιστους να έχουν αποκλειστική χρήση του. Εμεις θα ξεγελάσουμε τον διάβολο βαφτίζοντας το και καθιστώντας το ένα αληθινά χριστιανικό ποτό" και ευχαριστώ το θεό αυτος το έκανε!

Ο καφές άρχισε να αντικαθιστά τα κοινά ποτά πρωινά εκείνου του καιρού - μπύρα και κρασί. Εκείνοι που έπιναν καφέ αντί του αλκοόλ άρχισαν την ημέρα γεμάτοι ενέργεια, και χωρίς να μας ξαφνιάζει, η ποιότητα της εργασίας τους ήταν σημαντικά βελτιωμένη. (Μας αρέσει να σκεφτόμαστε αυτό ως τον προάγγελο της σύγχρονης κατανάλωσης του καφέ).

Από τα μέσα του 17ου αιώνα, υπήρχαν πάνω από 300 σπίτια καφέ στο Λονδίνο, πολλά από τα οποία έλκονταν από ομοϊδεάτες τους προστάτες, συμπεριλαμβανομένων των εμπόρων, μεσιτών και καλλιτεχνών.

Φόρος στο τσάι; Ας πιούμε καφέ!

Στα μέσα της δεκαετίας του 1600, ο καφές έφτασε στο Νέο Άμστερνταμ, που αργότερα ονομάστηκε Νέα Υόρκη από τους Βρετανούς.

Αν και καφενεία γρήγορα άρχισαν να εμφανίζονται, το τσάι συνέχιζε να είναι το ευνοημένο ποτό στο Νέο Κόσμο μέχρι το 1773, όταν οι άποικοι εξεγέρθηκαν ενάντια σε έναν βαρύ φόρο στο τσάι που επιβάλλονταν από το βασιλιά Γεωργίο ΙΙΙ. Η εξέγερση, γνωστή ως το Boston Tea Party, θα αλλάξει για πάντα την αμερικανική προτίμηση στον καφέ.

 "Καφές - το αγαπημένο ποτό του πολιτισμένου κόσμου." Thomas Jefferson

 Φυτείες καφέ σε όλο τον κόσμο

 Καθώς η ζήτηση για τον καφέ συνέχισε να εξαπλώνεται, υπήρχε έντονος ανταγωνισμός για να καλλιεργήσουν καφέ έξω από την Αραβία.

Η Ολλανδία πήρε τελικά σπόρους καφέ στο δεύτερο μισό του 17ου αιώνα. Οι πρώτες προσπάθειες τους για να τα φυτέψουν στην Ινδία απέτυχε, αλλά ήταν επιτυχείς οι προσπάθειές τους στην Batavia, στο νησί της Ιάβας σε αυτό που είναι τώρα η Ινδονησία.

Τα φυτά άνθισαν και σύντομα οι Ολλανδοί είχαν ένα παραγωγικό και αυξανόμενο εμπόριο του καφέ. Στη συνέχεια, επέκτεινε την καλλιέργεια των δέντρων καφέ στα νησιά Σουμάτρα και Celebes.

 

Ο καφές φτάνει στην Αμερική

Το 1714, ο Δήμαρχος του Άμστερνταμ έκανε δώρο ένα φυτό του καφέ στο βασιλιά Λουδοβίκο XIV της Γαλλίας. Ο βασιλιάς διέταξε να φυτευτεί στο Βασιλικό Βοτανικό Κήπο στο Παρίσι. Το 1723, ένας νεαρός αξιωματικός του ναυτικού, ο Gabriel de Clieu παίρνει ένα δενδρύλλιο από το φυτό του βασιλιά. Παρά το προκλητικό ταξίδι, σε ακραίες καιρικές συνθήκες, ένα σαμποτέρ που προσπάθησε να καταστρέψει το δενδρύλλιο, και μια πειρατική επίθεση κατάφερε να το μεταφέρει με ασφάλεια στην Μαρτινίκα.

Αφού φυτεύτηκε, το δενδρύλλιο όχι μόνο άνθισε , αλλά είναι εξαπλώθηκε σε πάνω από 18 εκατομμύρια δέντρα καφέ στο νησί της Μαρτινίκα στα επόμενα 50 χρόνια. Ακόμα πιο απίστευτο είναι ότι αυτό το δενδρύλλιο ήταν η πρόγονος όλων των δέντρων καφέ σε όλη την Καραϊβική, Νότια και Κεντρική Αμερική.

Ο φημισμένος καφές της Βραζιλίας οφείλει την ύπαρξή του στον Francisco de Mello Palheta, ο οποίος στάλθηκε από τον αυτοκράτορα της Γουιάνας για να αγοράσει τους σπόρους καφέ. Οι Γάλλοι δεν ήταν πρόθυμοι να τους μοιραστούν, αλλά η γυναίκα του Γάλλου Κυβερνήτη, γοητεύτηκε από την καλή εμφάνιση του, του έδωσε ένα μεγάλο μπουκέτο λουλούδια πριν φύγει και θαμμένοι μέσα ήταν αρκετοί σπόροι καφέ για να ξεκινήσει αυτό που είναι σήμερα μια βιομηχανία δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Ιεραπόστολοι και οι ταξιδιώτες, έμποροι και άποικοι συνέχισαν να μεταφέρουν τους σπόρους του καφέ σε νέα εδάφη, και τα δέντρα καφέ φυτεύτηκαν σε όλο τον κόσμο. Φυτείες ιδρύθηκαν σε μαγευτικά τροπικά δάση και σε απόκρημνα ορεινά υψίπεδα. Μερικές καλλιέργειες άνθισαν , ενώ άλλες όχι. Περιουσίες δημιουργήθηκαν και άλλες χάθηκαν. Μέχρι το τέλος του 18ου αιώνα, ο καφές είχε γίνει μία από τις πιο κερδοφόρες εξαγωγικές καλλιέργειες στον κόσμο. Μετά το πετρέλαιο, ο καφές είναι το πιο αναζητήσιμο αγαθό στον κόσμο.

Δύο είναι οι βασικές καλλιέργειες του καφέ και τα είδη των θάμνων απ’ όπου προέρχονται οι καρποί.

ARABICA

Η καφέα Αραμπίκα, γνωστή και ως «Arabica», είναι η αρχαιότερη από τις ποικιλίες και η οποία αποτελεί το 78% της παγκόσμιας κατανάλωσης. Ξεκίνησε απο την Αιθιοπία αλλά όπως δηλώνει το όνομα της καλλιεργήθηκε στην Αραβία.

 Ευδοκιμεί καλύτερα σε μεγάλα υψόμετρα και διαθέτει μία πολύ ραφιναρισμένη γεύση σε σύγκριση με τα υπόλοιπα είδη καφέ.

Ο καφές έχει ελαφριά γεύση και επίσης περιέχει σχετικά χαμηλή ποσότητα καφεΐνης (περίπου 1%).

ROBUSTA

Η δεύτερη καλλιέργεια ονομάζεται καφέα Ρομπούστα, «robusta» (εύρωστη).

Το φυτό αντέχει περισσότερο στις κακουχίες απ’ τον Arabica και γι’ αυτό από πολλούς θεωρείται πιο παραγωγικό, η ποικιλία robusta είναι ανθεκτικότερη στις ασθένειες του φυτού από την arabica, λόγω της σχεδόν διπλάσιας ποσότητας καφεΐνης που περιέχει (η καφεΐνη μπορεί να παραλύσει και σκοτώσει ορισμένα από τα έντομα που απειλούν το καφεόδεντρο). Είναι ένα «εύρωστο» είδος με υψηλή παραγωγή ανά φυτό.

Ευδοκιμεί σε χαμηλότερα υψόμετρα και διαθέτει μία πιο δριμεία, σκληρή γεύση.

Η ποικιλία robusta, που αποτελεί το υπόλοιπο 22% της παγκόσμιας παραγωγής, έχει τη δυνατότητα να προσαρμόζεται στα θερμά-υγρά κλίματα, στα οποία η arabica δεν ευδοκιμεί. Παρά την περισσότερο ουδέτερη γεύση της σε σχέση με την arabica, η ποικιλία robusta έχει αυξημένη δημοτικότητα, ιδιαίτερα στη μορφή του διαλυτού καφέ. αλλά θεωρείται χαμηλότερης ποιότητας, καθώς η γεύση του καφέ είναι πιο πικρή.

Από αυτές τις δύο καλλιέργειες, έχουν προκύψει χιλιάδες ποικιλίες, από μεταλλάξεις των φυτών, ανάλογα με την περιοχή που φυτεύτηκαν και τις διάφορες αναμείξεις που έκαναν οι καλλιεργητές.

 Η διαδρομή του καφέ από τις κατσίκες του βοσκού στην Αιθιοπία, μέχρι τις μηχανές του εσπρέσσο είναι μεγάλη, αλλά κάθε φορά που παραγγέλνουμε ένα καφέ, καθώς ξυπνάμε ή λέμε τα νέα μας στην παρέα, ξέρουμε ότι στο σύγχρονο πολιτισμό είναι κάτι παραπάνω από ένα ρόφημα.